تاریخچه زبان چینی | سرگذشت یک زبان سخت

زبان چینی، یکی از قدیمی ترین و پراستفاده ترین زبان های جهان است که دارای تاریخچه ای باستانی و غنی می باشد. نخستین ریشه های زبان چینی به حدود ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد بازمی گردد و از آن زمان تاکنون، این زبان تحت تأثیرات فرهنگی و تاریخی متنوعی قرار گرفته است.
زبان چینی توسط بسیاری از قومیت ها و جامعه هایی که در مناطق مختلف چین زندگی می کنند، صحبت می شود. یکی از ویژگی های مهم زبان چینی، نوشتاری بودن آن است. در تاریخچه چینی، نوشتار به عنوان یک ابزار ارتباطی جایگاهی مهم داشته است. از سده ها پیش از میلاد تاکنون، مهم ترین نوع نگارش در زبان چینی، نگارش هان تسهو (Hanzi) است که شامل حروف و علائمی است که به صورت ایده آل، هر علامتی یک لغت را نمایش می دهد.

تکامل زبان چینی در طول تاریخ

تاریخچه زبان چینی نشان می دهد که در طول دوره های مختلف، تغییراتی در زبان اتفاق افتاده است. این تغییرات شامل تأثیرات فرهنگی، سیاسی و جغرافیایی است. همچنین، زبان چینی تأثیر بسزایی در سایر زبان ها داشته و به عنوان یک زبان مرجع، در سراسر شرق آسیا به عنوان زبان علمی، ادبی و تجاری مورد استفاده قرار گرفته است.
یکی از مهم ترین مراحل در تاریخچه زبان چینی، ایجاد زبان مدرن چینی است که از آن به عنوان ماندارین یا پوتونگ هم یاد می شود. این نسخه از زبان چینی در سال ۱۹۱۳ توسط جمهوری خلق چین رسماً به عنوان زبان رسمی اعلام شد و در حال حاضر در کل چین به عنوان زبان استاندارد و تدریسی استفاده می شود.

تاریخچه اولیه زبان چینی

تاریخچه زبان چینی به دوران باستان باز می گردد و تعدادی از قدیمی ترین نوشتارها و نمونه های زبانی جهان را در بر دارد. به عنوان یکی از زبان های باستانی و قدیمی، زبان چینی تاریخچه ای پرفراز و نشیب داشته است. در اینجا به طور خلاصه به تاریخچه اولیه زبان چینی اشاره می کنیم:

1. نوشتار پیکانی (۱۵۰۰ ق.م. تا ۱۰۰ ق.م.)

یکی از اولین نوشتارهای شناخته شده در زبان چینی، نوشتار پیکانی است. این نوشتار بر روی استخوان و سنگ ها حک می شد و به صورت خطوطی و شیارهایی به نمایش درمی آمد.

2. نوشتار کوچک شمالی (۱۳۰۰ ق.م. تا ۱۰۰ ق.م.)

در این دوران، نوشتار کوچک شمالی پدیدار شد که بر روی شیء هایی نظیر ظروف سفالی و وسایل فلزی استفاده می شد. این نوشتار شامل حروف کوچک و ساده بود که به صورت خطوط و خمیدگی ها نشان داده می شدند.

3. نوشتار بزرگ شمالی (۱۳۰۰ ق.م. تا ۳۰۰ ق.م.)

در دوره بزرگ شمالی، نوشتار بزرگ تر و پیچیده تری برای زبان چینی ظاهر شد. این نوشتار شامل حروف بزرگ تر و پیچیده تر بود و بر روی تخته ها، برگ های سفالی و سنگ ها استفاده می شد.

4. نوشتار سیلابیک (۲۲۰ ق.م. تا ۲۲۰ م.)

در این دوران، نوشتار سیلابیک برای زبان چینی مورد استفاده قرار گرفت. این نوشتار شامل کاراکترهایی بود که به صورت الفبایی نمایش داده می شدند و بر روی برگ های برنجی نوشته می شدند.

5. نوشتار هان ی (از سده ۳ تاکنون)

نوشتارهایی که همچنین به عنوان نوشتار چینی شناخته می شود، از سده ۳ به عنوان نوشتار رسمی زبان چینی مورد استفاده قرار گرفت. این نوشتار شامل کاراکترهای هان ی است که به صورت علامت های گرافیکی نمایش داده می شوند و هر کاراکتر می تواند معنای مجزا و تلفظ متفاوتی داشته باشد.

با گذشت زمان، نوشتار هان ی تکامل یافت و تا به امروز به عنوان نوشتار رسمی و استاندارد زبان چینی به کار می رود. البته، با توسعه فناوری و رایانه ها، نوشتار پین یین (Pinyin) که به صورت الفبایی است، نیز برای تسهیل در یادگیری و تلفظ زبان چینی به کار گرفته می شود.

تاریخچه زبان چینی مانداراین

زبان ماندارین یا چینی معیار (Standard Chinese یا Mandarin Chinese)، نسخه ای از زبان چینی است که به عنوان زبان رسمی در جمهوری خلق چین، تایوان و سنگاپور استفاده می شود. تاریخچه زبان ماندارین به دوره های طولانی و تحولاتی در تاریخ چین برمی گردد. در ادامه به توضیح مختصری از تاریخچه زبان ماندارین می پردازیم:
1. دودمان هان (قرن سوم پیش از میلاد): زبان چینی به عنوان یکی از زبان های خانواده سینو - تبتی شناخته می شود. در این دوره، زبان چینی شکلی نزدیک به نسخه های ماندارین را داشته است.
2. دودمان های مختلف: طی سالیان متمادی، دودمان های مختلفی در چین حکمرانی می کردند. هر دودمان اصلاحاتی در زبان چینی انجام می داد و تأثیرات خود را بر زبان گذاشت. این تغییرات در نهایت به توسعه زبان ماندارین کمک کردند.
3. دودمان مینگ (1368-1644): در این دوره، زبان پوتونگ (Putonghua) که پیش تر به عنوان زبان استاندارد در چین شناخته نشده بود، به عنوان زبان رسمی استفاده شد. این زبان بر اساس لهجه های شمالی چین توسعه یافت و توجه بیشتری به استانداردسازی و یکپارچه سازی زبان گردید.
4. دودمان چینگ (1644-1912): در این دوره نیز، تلاش هایی برای استانداردسازی زبان انجام شد و نسخه هایی از ماندارین شکل گرفت.
5. جمهوری خلق چین (از 1912): پس از اعلام جمهوری در چین، تلاش های فراوانی برای استانداردسازی زبان چینی و اعمال نسخه های ماندارین صورت گرفت. این تلاش ها در قوانین و سیاست های آموزشی، رسانه ها و مدارس به چشم می خورد.

مقاله پیشنهادی: فرق زبان چینی و ماندارین چیست؟ | تفاوت ماندارین و کانتونی

ریشه زبان چینی

ریشه زبان چینی به دوران باستانی بازمی گردد و تحت تأثیر تاریخ و فرهنگ چین باستان قرار گرفته است. این زبان به عنوان یکی از شاخه های خانواده زبان های سینو- تبتی شناخته می شود که شامل زبان هایی مانند تبتی، بورمی، کارنی، لوئیش و زبان های دیگر است.
در تاریخچه زبان چینی، ارائه تئوری های متعددی درباره ریشه و منشأ این زبان صورت گرفته است. یکی از تئوری های مهم در این زمینه، تئوری هان (Han) است که بر اساس آن، ریشه زبان چینی به تبتی و مجموعه زبان های قدیمی تبتی - بورمی بازمی گردد.
تئوری دیگری که بررسی شده است، تئوری خویش (Sino-Tibetan) است که بیانگر رابطه زبان چینی با زبان های سینو - تبتی است. این تئوری فرضیه می ریزد که زبان چینی و زبان های دیگر خانواده سینو - تبتی از یک منبع مشترک به وجود آمده اند.
هرچند که هنوز دقیقاً ریشه و منشأ زبان چینی مشخص نیست، اما مطالعاتی در زمینه تاریخچه زبانی و مقایسه با زبان های دیگر به ما کمک کرده اند تا برخی ارتباطات و شباهت ها را در میان زبان های مختلف شاهد شویم. تحقیقات بیشتر در این حوزه می توانند روشنایی بیشتری درباره ریشه و تکامل زبان چینی به ما بدهند.

زبان چینی معاصر

زبان چینی معاصر که به عنوان ماندارین یا پوتونگ شناخته می شود، زبان رسمی و استاندارد چین است. این نسخه از زبان چینی در سال 1913 توسط جمهوری خلق چین به عنوان زبان رسمی اعلام شد و در حال حاضر در تدریس، رسانه ها، ادارات دولتی و ارتباطات رسمی در کل چین استفاده می شود.
زبان چینی معاصر بر پایه یکی از گروه های لهجه های محلی چین تحت عنوان پوتونگ ساخته شده است. پوتونگ یک سیستم نگارش صوتی است که برای تبدیل حروف الفبای لاتین به صوت های زبان چینی استفاده می شود. این سیستم نگارش در حداقل استفاده از حروف الفبای لاتین با حروف الفبای چینی، تلفظ و آوای زبان چینی را منعکس می کند.
ماندارین به عنوان زبان رسمی در چین بسیار پرکاربرد است و تقریباً همه شهروندان چینی آن را درک و تلفظ می کنند. همچنین، ماندارین به عنوان یک زبان دوم یا زبان خارجی در کشورهای دیگر نیز تدریس و یادگیری می شود، به ویژه به عنوان زبان اداری و تجاری در سطح بین المللی.
زبان چینی معاصر دارای واژگان و ساختارهای خاص خود است و با دستور زبانی متفاوت نسبت به زبان های اروپایی آشناست. این زبان دارای چندین لهجه محلی است که ماندارین استاندارد بر اساس لهجه بکین به عنوان لهجه اصلی و استاندارد زبان چینی مورد استفاده قرار می گیرد.

استاندارد زبان چینی معاصر

استانداردسازی زبان چینی معاصر به عنوان زبان رسمی و استاندارد چین، در طول قرن بیستم به ویژه در دوران جمهوری خلق چین (Republic of China) و جمهوری خلق چین (People's Republic of China) تحت تأثیر قرار گرفته است. تلاش های متعددی برای استانداردسازی زبان چینی وجود داشته است که با هدف توحید و یکپارچه سازی زبان در سراسر کشور و ارتباطات بین المللی انجام شده اند.
در سال 1913، جمهوری خلق چین (Republic of China) زبان چینی معاصر را به عنوان زبان رسمی اعلام کرد و نسخه ای از زبان ماندارین (Putonghua) را به عنوان استاندارد رسمی تعیین کرد. این استاندارد بر اساس لهجه بکین (Beijing) بود و به تدریج توسعه یافت.
در سال 1955، جمهوری خلق چین (People's Republic of China) اقدام به تشکیل کمیسیون ملی استاندارد زبان (National Language Commission) نمود. این کمیسیون در نظر داشت تا استانداردی مشترک برای زبان چینی تدوین کند و لهجه بکین (Beijing) را به عنوان لهجه استاندارد برای زبان ماندارین (Putonghua) انتخاب کرد.

دیکشنری QIEYUN چیست؟

دیکشنری Qieyun (چی یون) یکی از قدیمی ترین دیکشنری های زبان چینی است که در دوران دودوییان (سال های ۵۷۰-۶۱۰ میلادی) توسط لو گووانگ (Lu Fayan) تهیه شده است. این دیکشنری بر پایه سیستم تلفظی "ریم" (Rime) بنا شده است و وظیفه آن توضیح و تعریف لغات و عبارات زبان چینی با استفاده از مدل صوتی "ریم" می باشد.
Qieyun مبنایی برای دیکشنری ها و منابع لغت بعدی زبان چینی به حساب می آید و تأثیر بسزایی بر تحلیل و توضیح تلفظ و معنا در طول تاریخ داشته است. این دیکشنری به صورت کتابچه هایی با فهرست کلمات الفبایی و توضیح کوتاه در مورد تلفظ و معنا نگارش شده بود.
باتوجه به تغییرات تاریخی در تلفظ و معنا، نسخه های مختلف و تجدیدنظر شده Qieyun توسط دانشمندان و زبان شناسان در طول قرون تکامل یافته است. این دیکشنری مهم در درک و مطالعه تاریخ زبان چینی و نحوه تغییرات آن از دوران باستان تا امروز استفاده می شود.
می توان گفت که Qieyun از نظر لغتی و تلفظی، یک مرجع مهم و اساسی در تاریخچه زبان چینی است که نقش مهمی در تحلیل و توصیف سیستم صوتی و لغتی این زبان داشته و به عنوان پایه بسیاری از دیکشنری ها و منابع لغت چینی معاصر مورداستفاده قرار می گیرد.

مقاله پیشنهادی: اصطلاحات و عبارات رایج در زبان چینی + ترجمه فارسی

زبان چینی در مناطق مختلف این کشور

زبان چینی در چین، به عنوان زبان رسمی و استاندارد، در سراسر کشور استفاده می شود. اما برای درک بهتر در مورد مناطق مختلف چین و وجود لهجه ها و گروه های زبانی محلی، می توان زبان چینی را در چهار منطقه اصلی زیر بررسی کرد:
   - شمال چین (Mandarin/Putonghua): در شمال چین، لهجه های ماندارین (Putonghua) یا همان لهجه پوتونگ رایج است. این لهجه، به عنوان زبان استاندارد و رسمی چین، توسط مردم در مناطق شمالی و مرکزی چین و در شهرهای بزرگ مانند بکین (پکن) و تیانجین (تینجین) به طور عمده صحبت می شود.
   - جنوب چین (Cantonese): در جنوب چین، به ویژه در مناطق هنگ کنگ و ماکائو، لهجه کانتونی (Cantonese) به عنوان لهجه محلی و صحبت روزمره مردم استفاده می شود. لهجه کانتونی دارای تفاوت های زیادی با لهجه پوتونگ دارد و به عنوان یکی از لهجه های معروف و شناخته شده زبان چینی شناخته می شود.
   - شرق چین (Wu, Shanghainese): در مناطق شرقی چین، به خصوص در شانگهای و نواحی اطراف آن، لهجه وو (Wu) یا همان لهجه شانگهای (Shanghainese) پراکنده است. این لهجه به طور عمده در منطقه شرق چین صحبت می شود و تفاوت های قابل توجهی با لهجه پوتونگ دارد.
   - غرب چین (Sichuanese, Chongqing dialect): در غرب چین، لهجه سیچوانی (Sichuanese) و لهجه چونگچینگ (Chongqing dialect) به عنوان لهجه های محلی شناخته می شوند. این لهجه ها در استان سیچوان و شهر چونگچینگ به طور عمده استفاده می شوند و تفاوت های قابل توجهی با لهجه پوتونگ دارند.
ضمناً، در کنار این لهجه های محلی، در چین به طورکلی بیش از ۲۰۰ لهجه محلی دیگر نیز وجود دارد که در مناطق خاصی صحبت می شوند و تفاوت هایی با لهجه استاندارد دارند.

استانداردسازی در تدریس 

تدریجاً، با تأکید بر استانداردسازی، تدریس و استفاده از زبان ماندارین در آموزشگاه ها، رسانه ها، ادارات دولتی و ارتباطات رسمی، استانداردسازی زبان چینی معاصر ترویج و تثبیت شد. استفاده از زبان ماندارین به عنوان زبان رسمی در سراسر چین به یکپارچه سازی و ارتباطات بین مناطق مختلف کشور کمک کرد و از طریق تدریس در مدارس و رسانه ها، بیشترین انتشار و رشد را داشت.
همچنین، برای پشتیبانی از استانداردسازی زبان چینی معاصر، دولت چین تلاش های فراوانی برای تهیه منابع آموزشی، دیکشنری ها، روش های تدریس و مواد آموزشی به زبان ماندارین انجام داده است. این منابع آموزشی به عنوان راهنماها و منابع مرجع در آموزش و یادگیری زبان چینی در سراسر کشور استفاده می شوند.

سیستم آموزشی زبان چینی

سیستم آموزشی زبان چینی در چین، همچون سایر دروس و مواد آموزشی، توسط وزارت آموزش و پرورش (Ministry of Education) و سازمان های آموزشی مربوطه تنظیم و نظارت می شود. این سیستم آموزشی از مرحله پیش دبستانی تا مرحله دانشگاهی را شامل می شود و بر اساس سن و سطح دانش زبانی هر فرد تنظیم می شود.
در مراحل ابتدایی آموزش، زبان چینی به عنوان درسی اساسی در برنامه درسی قرار دارد و دانش آموزان با بخش های مختلف زبان چینی؛ مانند خواندن، نوشتن، شنیداری و صحبت کردن آشنا می شوند. در این مراحل، اصول تلفظ، واژگان، گرامر و نحو زبان چینی به طور ساده تر و ابتدایی آموزش داده می شود.
در مراحل بالاتر آموزشی، مانند مقطع متوسطه و دانشگاه، دانش آموزان بر اساس سطح دانش زبانی خود و اهداف شخصی می توانند دروس پیشرفته تری را در زمینه زبان چینی انتخاب کنند. این دروس می تواند شامل مباحثی مانند ادبیات، تاریخ و فرهنگ چین، مکالمه و مهارت های تخصصی زبانی مرتبط با رشته های تحصیلی خاص باشد.
علاوه بر آموزش در مدارس، در چین مراکز آموزشی و آکادمی های زبان نیز وجود دارند که به صورت تخصصی و حرفه ای در زمینه آموزش زبان چینی فعالیت می کنند. این مراکز آموزشی اغلب برای دانش آموزان خارجی که به یادگیری زبان چینی علاقه مندند و همچنین برای غیرنتونی ها و افرادی که می خواهند به طور حرفه ای زبان چینی را یاد بگیرند، خدمات ارائه می دهند.
در کل، سیستم آموزشی زبان چینی در چین شامل دروس منظم و سازمان یافته برای یادگیری زبان چینی در مدارس و مراکز آموزشی است که به ارائه مهارت های چهارگانه زبانی (خواندن، نوشتن، شنیداری و صحبت کردن) تمرکز دارد و در سطوح مختلف تدریس می شود.

مقاله پیشنهادی: فواید یادگیری زبان چینی چیست؟

تفاوت نوشتار و خواندن در چینی

تفاوت نوشتار و خواندن در زبان چینی به علت وجود سیستم نوشتاری هان ی و چندین لهجه محلی، می تواند نسبتاً پیچیده باشد. در زبان چینی، نوشتار و خواندن به صورت کاراکترهای هان ی (همچنین به عنوان حروف  چینی شناخته می شوند) صورت می گیرد. برای درک بهتر تفاوت بین نوشتار و خواندن در چینی، باید به نحوه نوشتن و خواندن کاراکترهای هان ی توجه کرد.
در نوشتار چینی، هر کاراکتر هان ی نمایانگر یک معنی است و برخی از کاراکترها می توانند در چندین لهجه یا لهجه های مختلف با تلفظ های متفاوت خوانده شوند. به عنوان مثال، یک کاراکتر هان ی می تواند در لهجه پوتونگ (Putonghua) که لهجه استاندارد زبان چینی است، به یک تلفظ خاص خوانده شود، اما در لهجه کانتونی (Cantonese) یا لهجه دیگری به تلفظ متفاوتی دست پیدا کند.
از آنجا که کاراکترهای هان ی بر اساس معنی ها و مفاهیم استفاده می شوند، خواندن کاراکترها باید بر اساس لغت نامه ها و دیکشنری های مربوطه صورت پذیرد. برای خواندن درست یک کاراکتر هان ی، ابتدا باید معنی آن را درک کرده و سپس تلفظ متناسب با لهجه موردنظر را بر اساس روش های تلفظ مشخص شده یاد بگیرید.
به طورکلی، تفاوت نوشتار و خواندن در چینی به دلیل وجود سیستم نوشتاری هان ی و تنوع لهجه ها و تلفظ ها، می تواند مشکل برای زبان آموزان چینی باشد. نیاز به تمرین و تسلط بر مفاهیم و تلفظ های صحیح کاراکترها، همراه با استفاده از منابع آموزشی مناسب، می تواند در بهبود مهارت های نوشتاری و خواندن در زبان چینی کمک کند.

کدام کشورها به زبان چینی صحبت می کنند؟

زبان چینی به عنوان زبان رسمی در چین، تایوان و سنگاپور شناخته شده است؛ بنابراین، در این سه کشور، مردم به زبان چینی صحبت می کنند. همچنین، در مناطق مختلف جهان که جامعه چینی زندگی می کنند، افراد نیز ممکن است به زبان چینی صحبت کنند. به عنوان مثال، در مجموعه های جمعیتی چینی - آمریکایی و چینی - کانادایی در ایالات متحده و کانادا، بسیاری از افراد همچنان از زبان چینی برای ارتباط استفاده می کنند.
سخن پایانی
زبان چینی یکی از قدیمی ترین زبان های جهان است و تاریخچه آن به دوران باستان بازمی گردد. این زبان دارای یک سیستم نوشتاری منحصربه فرد به نام هان ی است که بر روی کاراکترهای گرافیکی تکیه دارد. تاریخچه اولیه زبان چینی شامل نوشتارهایی نظیر پیکانی، کوچک شمالی و بزرگ شمالی است که بر روی استخوان ها، سنگ ها و سفال ها حک می شدند. 

مقاله پیشنهادی: 10 تا از بهترین آموزشگاه زبان چینی در تهران

مقاله پیشنهادی: یاد گرفتن زبان چینی چقدر طول می کشد؟