تفاوت ترکی استانبولی با ترکی آذری چیست؟

بیان و بررسی تفاوت ترکی استانبولی و آذری کار راحتی نیست و پیچیدگی های خاص خودش را دارد. اما اگر در فکر آموزش زبان ترکی استانبولی هستید، اطلاع از این موضوع کمک زیادی برای طی نمودن این راه به شما می کند. بهتر است بدانید که در گذشته در کشورهای ترکیه و جمهوری آذربایجان و استان آذربایجان با یک زبان ترکی یکسان صحبت می کرده‌ اند‌.

اما تغییراتی که امروزه در این زبان ها مشاهده می شود ریشه در گذشت زمان و جدا شدن این کشورها از هم دارد. اما باز هم نباید این نکته را فراموش کنیم که دو زبان ترکی استانبولی و آذری ریشه یکسان دارند. در آموزشگاه زبان ملل می توانید زیر نظر اساتید بسیار برجسته و متخصص به راحتی زبان ترکی را یاد گرفته و صحبت نمایید. 

تفاوت ترکی استانبولی با ترکی آذری چیست؟

اگر تمایل دارید که تفاوت ترکی استانبولی و آذری را متوجه شوید، پیشنهاد می کنیم که‌ این مقاله را تا انتها مطالعه بفرمایید. سعی ما بر این است که این موضوع را بسیار اصولی و از زوایای مختلف بررسی نماییم. نژادهای ترک های آذربایجان و آناتولی تفاوت های گوناگونی داشته اند ولی با این وجود ریشه اصلی نژادی آن ها قبیله اوغوز بوده است. برخی، تفاوت های مشاهده شده بین لهجه ترکی آذری و ترکی استانبولی را عناصر مغولی و نژادهای متفاوت ترکی در آذربایجان می دانند.

اما ناگفته نماند که تفاوت بین این دو زبان هیچ گاه راحت و روشن نبوده است و در واقع تفاوت ناچیزی بین این دو زبان وجود دارد. در واقع باید گفت که این دو زبان برای هر دو قوم بسیار قابل فهم بوده و هر دو قوم حتی میراث فرهنگی خود را مشترک می دانستند. به همین دلیل تلفیق بین این دو زبان باید توسط روشنفکران و ادیبان انجام شود. دو زبان ترکی استانبولی و ترکی آذری توسعه ها و تغییرات متفاوتی داشته اند و در قرن بیستم این تفاوت ها بیشتر خود را نشان دادند و می توان گفت که تاثیرات خارجی نیز روی این دو زبان وجود داشته است. در ادامه بررسی دقیق تری در مورد تفاوت های این دو زبان انجام خواهیم داد. 

تفاوت در الفبای ترکی آذربایجانی و ترکی استانبولی

ابتدا باید تفاوت ترکی استانبولی و آذری را از جنبه الفبای هر دو زبان مورد بررسی قرار دهیم. قابل ذکر است که تا سال ۱۹۲۸ هر دو‌ زبان از الفبای عربی برای نگارش استفاده می کرده‌ اند. اما از آن سال زبان ترکی استانبولی خط خود را به لاتین تغییر داده است. بعد از آن در سال ۱۹۴۰ این خط نیز به خط کریل تغییر پیدا کرده است.

در کشور آذربایجان نیز باید گفت که پس از استقلال با توجه به خط مورد استفاده در کشور ترکیه، خط کریل جایگزین الفبای عربی شد. اما تفاوت در این است که در زبان ترکی استانبولی ۲۹ حرف الفبا وجود دارد اما در زبان ترکی آذربایجانی این تعداد تغییر کرده و این زبان سه حرف بیشتر دارد. 

تفاوت ترکی استانبولی و آذری از نظر حروف صدادار

از نظر حروف صدادار می توان تفاوت ترکی استانبولی و آذری را مشخص نمود. در برخی از کلمات این تغییرات به وضوح مشخص می شود که در ادامه همه را برای شما عزیزان عنوان می کنیم. 
در زبان ترکی استانبولی حرف "u" و در زبان آذری از حرف "o" استفاده می شود‌. 
T: dudak
A: dodak / dodax 
لب 
T: uyan
A: oyan 
بیدار شدن 
تغییر حرف "ü" در ترکی استانبولی به حرف "ö" در ترکی آذری از دیگر تغییرات در حروف صدادار بین این دو زبان می باشد که با مثال بهتر متوجه خواهید شد: 
T: büyük
A: böyök 
بزرگ 
T: güzel 
A: gözəl
زیبا 
از تغییرات دیگر این است که قبل از "v" در برخی از کلمات حالت لبی شدگی به وجود می آید.
T: tavşan 
A: dovşan 
خرگوش
T: avcı
A: ovçu 
شکارچی
یک تغییر دیگر در صدای "ü" زبان ترکی استانبولی ایجاد شده و در زبان آذری به صورت "i" در آمده است. 
T: küçük
A: kiçik
کوچک
برخی از کلمه های عربی و فارسی در زبان ترکی استانبولی دارای واکه های عقبی هستند. اما همین کلمه ها در زبان آذری تغییر کرده‌ اند و واکه های جلویی دارند. به این مثال ها توجه فرمایید. 
T: kalb
A: qəlb 
قلب
T: muallim
A: müəllim 
معلم
نکته جالب دیگر این است که در زبان ترکی استانبولی در ابتدای برخی از کلمات صدای "ı" وجود دارد. این صدا را در ابتدای کلمات در زبان آذری نمی توانید ببینید و این صدا به صورت " i" تغییر کرده است. در این مثال ها می توانید به وضوح این تغییرات را مشاهده نمایید. 
T: ışık 
A: işiq / işix
روشن
T: ısın
A: isin
گرم شدن 

تفاوت ترکی استانبولی و آذری از نظر حروف بی صدا

در زبان ترکی استانبولی حرف بی صدای "k" در برخی کلمات وجود دارد که همین صدا در زبان ترکی آذری به صدای "x" تغییر می یابد‌. 
T: arka
A: arxa
پشت
T: oku
A: oxu
خواندن
T: çok
A: çox
تعداد یا مقدار زیاد
T: ayak 
A: ayaq / ayax
پا 
یکی دیگر از موارد تفاوت ترکی استانبولی و آذری این است که در زبان ترکی استانبولی در پایان بسیاری از کلمات حروف بی صدا و بی واک "t" , "ç " , "p" و "k" وجود دارد. اما همین کلمه ها در زبان آذری تغییر کرده اند و این حروف بی صدا به ترتیب به این حروف "d", "c" , "b" و "g" تبدیل شده اند. این مثال ها به وضوح این نکته را نشان می دهند. 
T: aç
A: ac
گرسنه
T: süt
A: süd
شیر
T: renk
A: rəng 
رنگ
T: kitap
A: kitab
کتاب 

تفاوت ترکی استانبولی و آذری از جنبه واج شناسی

در این قسمت از مقاله تفاوت ترکی استانبولی و آذری را از جنبه واج شناسی مورد بررسی قرار می دهین. از نظر اسم، پسوند، ضمایر، صفات، اعداد، افعال و زمان ها می توان این دو زبان را مقایسه نمود. 

مقاله پیشنهادی: تفاوت فرهنگی اروپا و آسیا

مقایسه دو زبان از نظر اسم

دو زبان از نظر پیوندهای جمع، پایانه های نحوی، حالات مفعولی و ملکی یکسان هستند. در زبان آذری برای حالت مکانی و صیغه آلت از حروف بی صدای واک دار مثل "də ", "da" و "dən", "dan" استفاده می شود. در زبان ترکی استانبولی از گونه های بی واک مثل "te", "ta" و "ten", "tan" استفاده خواهد شد. این مثال ها راهنمای خوبی هستند. 
T: universitedən 
از دانشگاه
A: universitedə
در دانشگاه
در زبان آذری در حالت مفعولی، کلماتی که آخر آن ها حرف صدا دار باشد، به صورت  "ni", "nı" "nü", "nu" هستند. در زبان ترکی استانبولی این حالت به صورت "yü" , "yu" , "yi", "yı" می باشد. 
T: daireyi
A: dairəni 
دایره را 
هر دو زبان از نظر پسوند های مشتق مثل هم هستند. اما تفاوت کوچکی نیز وجود دارد. در زبان ترکی استانبولی هر دو نوع واک دار و بی واک را با پسوند ها استفاده می کنند. در زبان آذری بیشتر از حروف بی صدای واک دار با برخی از پسوندها استفاده می شود. 

تفاوت در پسوند های شخصی با فعل «بودن» 

در این مورد بین دو‌ زبان می توان تفاوت کمی مشاهده نمود. 
اول شخص مفرد 
T: (y) ım, (y) im, (y)üm
A: (y)am, (y) əm 
دوم شخص
T: sın, sin, sun, sün
A: san, sən 
اول شخص جمع
T: (y) ız, (y) iz, (y)uz, (y) üz
A: (y)ıq, (y) ik, (y) uq, (y) ük

تفاوت در ضمایر شخصی

تفاوت ترکی استانبولی و آذری از نظر ضمایر شخصی در ضمیر « من» می باشد. در زبان ترکی استانبولی از " ben" و در زبان آذری از "mən" استفاده می شود. البته باید گفت که صرف این ضمایر در دو زبان متفاوت است. 
T: benden, bende, beni, benim
A: məndən, məndə, mənim, məni, mənə

تفاوت در ضمایر استفهامی

در این دو زبان برخی از ضمایر استفهامی با هم تفاوت دارند. در ادامه برخی از این ضمایر را مشاهده خواهید کرد. 
T: hangi
A: hansı
کدام
T: hepsi
A: hamısı
همه 
T: hiç kimsə
A: heç kəs
هیچ کس
T: hiçbir şey
A: heç nə 
هیچ چیز
T: nerede 
A: harada
کجا
T: ne zaman
A: haçan
چه زمانی
T: nasıl
A: necə
چگونه

تفاوت ترکی استانبولی و آذری از نظر صفت

این دو زبان اصولا از نظر صفت های تفضیلی و عالی و تشدید کننده ها مشابه هم هستند. 

تفاوت در اعداد 

در زبان ترکی استانبولی و آذری در اعداد تفاوت هایی وجود دارد که با هم مرور می کنیم. 
T: dört 
A: dörd
چهار
T: yedi
A: yeddi
هفت
T: sekiz
A: səggiz
هشت
T: dokuz
A: doqquz
نه 
T: yirmi
A: iyirmi
بیست
T: bin 
A: min
هزار
T: milyar
A: milyard
میلیارد

تفاوت ترکی استانبولی و آذری از نظر افعال 

تفاوت ترکی استانبولی و آذری از نقطه نظر افعال به صورت بسیار اندک در تشکیل زمان گذشته، حال، آینده وجود دارد. 
T: gelmeliyim
A: gəlməliyəm
باید بیایم
T: gelirsin
A: gəlirsən
داری می آیی
تفاوت دیگری در مورد توان انجام دادن کار در حالت منفی بین این دو‌ زبان وجود دارد. اما در حالت مثبت شبیه به هم هستند. 
T: gele bildim
A: gələ bildim
توانستم بیایم. 
در حالت منفی: 
T: gelemedim 
A: gələ dilmədim
نتوانستم بیایم.

تفاوت دو‌ زبان از نظر کلمات

در مورد کلمات و واژگان باید گفت که تشابه زیادی بین این دو زبان وجود دارد. باید گقت که بیشتر واژه هایی که در زبان آذری استفاده می شود ریشه در زبان ترکی دارد. تفاوت ترکی استانبولی و آذری از نقطه نظر کلمات در برخی از واژه ها است که در زبان آذری وجود دارد اما آن ها را در زبان ترکی استانبولی مشاهده نمی کنیم. در ادامه برخی از این واژه ها را همراه‌ با معنی می آوریم. 
Danış 
حرف زدن
Tap
پیدا کردن
Arvad
زن 
Bulaq
چشمه
Bayır
بیرون
Qabaq
جلو
Subay
مجرد
Lap
خیلی 
işlət
استفاده کردن 
Yağış
باران
Düş
پیاده شدن
Nökər
دوست
در هر دو زبان، کلماتی را از زبان های دیگر وام گرفته اند. از زبان‌ های عربی و فارسی می توان کلمات زیادی را مشاهده نمود. در زبان آذربایجانی کلمات زیادی را از زبان روسی مشاهده می کنیم. حتی از زبان های اروپایی دیگر نیز کلماتی گرفته شده است. البته باید گفت که این کلمات بیشتر به دلیل پیشرفت در تکنولوژی و فنون مختلف وارد زبان ها شده اند. اما در زبان ترکی استانبولی بیشتر کلمات وام گرفته‌ شده را می توان از زبان های فرانسه، انگلیسی، ایتالیایی و یونانی مشاهده نمود. 

ساختار جمله سازی در دو زبان ترکی استانبولی و آذری

تفاوت ترکی استانبولی و آذری از نقطه نظر ساختار جمله ها اصلا قابل توصیح نیست چون ترتیب ساختار جمله در هر دو زبان یکسان است. گفتنی است که هر دو زبان از زبان فارسی ساختارهای زیادی را گرفته اند و اکنون از این ساختارها استفاده می کنند. اما باید گفت که این تشابه را بیشتر در زبان آذری می توان مشاهده نمود. 

مقایسه زبان آذری مدرن با ترکی استانبولی مدرن 

این قسمت از مقاله را به تفاوت ترکی استانبولی و آذری از جنبه مدرن اختصاص می دهیم. باید زبان ترکی استانبولی مدرن را نیز با زبان آذری مدرن مقایسه کنیم. از نظر جغرافیایی باید گفت که زبان ترکی استانبولی مدرن زبان رسمی جمهوری ترکیه است و در واقع یک لهجه ادلی از ترک های آناتولی می باشد.

اما در مورد زبان ترکی آذربایجانی مدرن باید گفت که آذری های آذربایجان و همچنین در شهر های شمال غربی ایران به این زبان صحبت می کنند. این زبان در واقع زبان رسمی جمهوری آذربایجان می باشد. در مناطق مختلف آناتولی لهجه های گوناگونی وجود دارد و همچنین در آذربایجان نیز به همین گونه می توان لهجه های مختلفی را مشاهده نمود. همین تفاوت در لهجه ها می تواند تفاوت های آوایی، ریخت شناسی و واژگانی متعددی به وجود بیاورد.

البته باید گفت که با وجود تفاوت های متعدد نژادی در ترکی استانبولی و آذری، ربشه هر دو زبان یکسان و از قبیله اوغوز است. مطمئنا باید تاثیرات زبان های خارجی بر این دو‌ زبان را عاملی برای تغییرات متعدد دانست‌. برخی از برجسته ترین و مهم ترین ویژگی ها بین دو زبان ترکی استانبولی و آذری از نظر زبان عمومی شامل موارد زیر می باشد.

صرف نام ها، ساختارهای افعال مجهول، پسوندها، ترتیب فاعل و مفعول، صامت ها و مصوت ها را می توان از این ویژگی ها به حساب آورد. در قسمت قبل این مقاله، مقایسه جامع و کاملی از تفاوت ترکی استانبولی و آذری را بیان نموده ایم. 

تفاوت ها و شباهت ها در زبان ترکی استانبولی و آذری

اولین تفاوت ترکی استانبولی و آذری در موقعیت جغرافیایی آن ها می باشد. زبان ترکی استانبولی زبان رسمی کشور ترکیه است اما زبان آذری زبان رسمی جمهوری آذربایجان است و البته در شمال غربی ایران نیز این زبان را مورد استفاده قرار می دهند. در هر دو زبان لهجه های متفاوتی وجود دارد.

ریشه هر دو زبان همان گونه که قبلا هم گفته‌ شد، قبیله اوغوز است. اما نژادهای گوناگون ترکی، باعث تفاوت هایی بین این دو زبان شده است. تفاوت ها بسیار اندک‌ هستند و به همین دلیل هر دو‌ زبان برای هر دو قوم قابل فهم است. برخی از روشنفکران این عقیده را داشتند که‌ باید این دو زبان با هم تلفیق شوند. تفاوت در الفبا را به صورت کامل توضیح داده ایم و گفته شد که زبان آذری سه حرف بیشتر از زبان ترکی استانبولی دارد. این دو زبان از نظر گرامری تفاوت چندانی با هم ندارند‌‌. اما از نظر خط باید گفت که این دو‌ زبان با هم متفاوت هستند‌. زبان ترکی استانبولی با خط لاتین و زبان آذری با خط عربی نوشته می شوند. 
سخن پایانی
برای افرادی که قصد دارند در کشور ترکیه یا آذربایجان زندگی کنند و باید زبان‌ ترکی را یاد بگیرند، لازم است که تفاوت ترکی استانبولی و آذری را بدانند. این تفاوت ها برای یادگیری زبان ترکی کمک زیادی به این افراد خواهد کرد. البته این دو زبان تفاوت های زیادی با هم ندارند و یادگیری هر کدام از این دو زبان می تواند راه را برای استفاده از زبان دوم باز می کند. آموزشگاه زبان ملل برای درک بیشتر شما عزیزان، در این مقاله تفاوت ها و شباهت های موجود بین این دو‌ زبان را مورد بررسی قرار داده است.