زمان حال ساده در زبان ترکی استانبولی

زمان حال ساده در زبان ترکی استانبولی (Geniş Zaman) یکی از چهار زمان اصلی این زبان است. این زمان در ترکی با زمان حال ساده در فارسی و انگلیسی کاملا متفاوت است پس سعی کنید هیچ انطباقی بین آن ها ایجاد نکنید.

یکی از ویژگی‌های این زمان جمله‌سازی با زمان حال ساده است درحالیکه می‌تواند مفهموم زمان حال، آینده یا گذشته را داشته باشد! یکی از نکات مهمی که باید بدانید این است که زمان حال در ترکی استانبولی، همان زمان حال استمراری در زبان فارسی است. در زبان فارسی به فعل "می" اضافه می‌کنیم تا فعل را به حالت حال استمراری ببریم. حال استمراری نشان دهنده یک فعل در زمان حال یا استمرار آن در آینده‌ای نزدیک است. در ادامه این مقاله از آموزشگاه زبان ملل به بررسی ساختار و ریشه فعل حال ساده در زبان ترکی می‌پردازیم.

ریشه فعل حال ساده در زبان ترکی استانبولی

برای توضیح این بخش، باید افعال را به چند دسته تقسیم کنیم:

دسته اول

در زبان ترکی استانبولی، افعال با دو پسوند رایج mek و mak همراه می‌شوند. این پسوندها برای صرف فعل و تغییر زمان و حالت آن به کار می‌روند.
قاعده کلی:

• افعالی که ریشه آن‌ها به حروف صدادار (مصوت) ختم می‌شود، پسوند mek می‌گیرند.
• افعالی که ریشه آن‌ها به حروف بی‌صدا (همخوان) ختم می‌شود، پسوند mak می‌گیرند.

نکته:
در برخی موارد، تشخیص اینکه ریشه فعل به حرف صدادار یا بی‌صدا ختم می‌شود، دشوار است. در این موارد، به جای اینکه به حرف آخر فعل نگاه کنیم، باید به دو حرف آخر آن توجه کنیم.
- اگر دو حرف آخر فعل هر دو صدادار باشند، از پسوند mek استفاده می‌شود.
- اگر دو حرف آخر فعل هر دو بی‌صدا باشند، از پسوند mak استفاده می‌شود.

فعل	ریشه	معنی	پسوند
ağla+mak	ağla	گریه کردن	-mak
düşün+mek	düşün	فکر کردن	-mek
konuş+mak	konuş	صحبت کردن	-mak
anla+mak	anla	فهمیدن	-mak
yaz+mak	yaz	نوشتن	-mak
oku+mak	oku	خواندن	-mak
söyle+mek	söyle	گفتن	-mek
yap+mak	yap	انجام دادن	-mak
git+mek	git	رفتن	-mek
gel+mek	gel	آمدن	-mek

دسته دوم

افعالی هستند که ریشه آنها به یکی از چهار حرف مصوت I، i، u یا ü در زمان حال ساده زبان ترکی استانبولی ختم می‌شود. در این دسته از افعال، برای ساختن زمان حال ساده، به جای استفاده از پسوندهای iyor، iyorsun، iyor، iyorsunuz، iyoruz و iyorlar، فقط از پسوند yor استفاده می‌شود.
دلیل:
ریشه این افعال خود به مصوت ختم می‌شود و اضافه کردن دو مصوت دیگر (در پسوندهای iyor و غیره) باعث سنگینی در تلفظ فعل می‌شود. برای حفظ زیبایی در تلفظ، از پسوند ساده‌تر yor استفاده می‌شود.

مراحل ساخت زمان حال ساده

1. حذف پسوند mek یا mak از فعل
مثال:

Okumak (خواندن) -> Oku
Korumak (محافظت کردن) -> Koru
Tanımak (شناختن) -> Tanı
Büyümek (بزرگ شدن) -> Büyü
Uyumak (خوابیدن) -> Uyu
2. اضافه کردن پسوند yor به ریشه فعل
مثال:

Oku + -yor = Okuyor (می‌خواند)
Tanı + -yor = Tanıyor (می‌شناسد)
Uyu + -yor = Uyuyor(می‌خوابد)
Büyü + -yor = Büyüyor (بزرگ می‌شود)
Koru + -yor = Koruyor(محافظت می‌کند)
نکته:
- این روش برای تمام افعال با ریشه مصوت در زمان حال ساده کاربرد دارد.
- با استفاده از این روش، ساختن زمان حال ساده برای این دسته از افعال بسیار ساده و آسان است.
- درک این مفهوم به شما در یادگیری و استفاده صحیح از زمان حال ساده در زبان ترکی استانبولی کمک می‌کند.

دسته سوم

افعال در زمان حال ساده زبان ترکی استانبولی، شامل افعالی هستند که ریشه آن‌ها به یکی از چهار حرف صدادار A، e، o یا ö ختم می‌شود، اما این حروف شبیه به اولین حرف پسوندهای زمان حال ساده iyor، iyorsun، iyor، iyorsunuz، iyoruz و iyorlar نیستند. به عبارت دیگر، در این دسته از افعال، ریشه به مصوت ختم می‌شود، اما مصوت ریشه با مصوت اول پسوندهای زمان حال ساده همخوانی ندارد.

مراحل ساخت زمان حال ساده

1. حذف آخرین حرف ریشه فعل
مثال:

Aramak (جستجو کردن) -> Ara
Dinlemek (گوش دادن) -> Dinle
Söylemek (گفتن) -> Söyle
Kiralamak (اجاره کردن) -> Kirala
Ezberlemek (حفظ کردن) -> Ezberle
2. دنبال کردن مراحل ساخت زمان حال ساده برای دسته اول
با توجه به مصوت آخر ریشه فعل، پسوند iyor، iyorsun، iyor، iyorsunuz، iyoruz یا iyorlar را به ریشه فعل اضافه کنید.
مثال:
Ara + -yorum = Arıyorum (جستجو می‌کنم)
Dinle + -yorsun = Dinliyorsun (گوش می‌دهی)
Söyle + -iyor = Söyleiyor (می‌گوید)
Kirala + -yız = Kiralıyoruz (اجاره می‌کنیم)
Ezberle + -iyorlar = Ezberliyorlar (حفظ می‌کنند)

فعل‌های استثنا در زمان حال ساده در زبان ترکی استانبولی

13 فعل وجود دارند که در کنار قواعد کلی صرف فعل در زمان حال ساده زبان ترکی استانبولی، از قواعد کلی پیروی نمی‌کنند و به آن‌ها "فعل‌های استثنا" در زمان حال ساده گفته می‌شود. این 13 فعل، تک‌هجایی هستند، اما برخلاف قاعده کلی که برای افعال تک‌هجایی در نظر گرفته شده است، به جای پسوندهای ar و er، از پسوندهای ır، ir، ur و ür برای صرف در زمان حال ساده استفاده می‌کنند.

فهرست این 13 فعل به همراه معانی فارسی آنها در جدول زیر آمده است:

فعل	معنی فارسی	پسوند
Olmak	شدن	-ır
Almak	خریدن	-ır
Ölmek	مردن	-ür
Bilmek	دانستن	-ir
Varmak	رسیدن	-ır
Bulmak	پیدا کردن	-ur
Vermek	دادن	-ir
Durmak	ایستادن	-ur
Vurmak	زدن	-ur
Gelmek	آمدن	-ir
Sanmak	احتمال دادن	-ır
Görmek	دیدن	-ür
Kalmak	ماندن	-ır

جمله حال ساده منفی در زبان ترکی استانبولی

ساختار جمله خبری منفی در زمان حال ساده زبان ترکی استانبولی، با ساختار جمله خبری مثبت در این زمان متفاوت است.

مراحل ساخت جمله خبری منفی

مراحل ساخت جملات منفی حال ساده در زبان ترکی استانبولی به شرح زیر می باشد:

1. حذف پسوند mek یا mak از فعل
مثال:

- Gitmek (رفتن) -> Git
- Yemek (خوردن) -> Ye
- Konuşmak (صحبت کردن) -> Konuş
2. انتخاب پسوند منفی‌ساز مناسب
پسوندهای منفی‌ساز در زبان ترکی استانبولی برای زمان حال ساده عبارتند از:

• mam یا mem  برای اول شخص مفرد
• maz  یا mez  برای دوم شخص مفرد و جمع، سوم شخص مفرد و جمع
• mayız  یا meyiz  برای اول شخص جمع

3. اضافه کردن پسوند منفی‌ساز به ریشه فعل
مثال:

- Git + -mem = Gitmem (من نمی‌روم)
- Ye + -mez = Yemez (نمی‌خورد)
- Konuş + -maz = Konuşmaz (صحبت نمی‌کند)
4. اضافه کردن ضمیر فاعل (اختیاری)
ضمیر فاعل را می‌توان قبل یا بعد از ریشه فعل منفی شده قرار داد.
مثال:

- Ben gitmem. (من نمی‌روم)
- Gitmem ben. (من نمی‌روم)

جمله سوالی زمان حال ساده در زبان ترکی استانبولی

جمله سوالی زمان حال ساده در زبان ترکی استانبولی، شبیه به ساختار جمله خبری در این زمان است. تفاوت آن در این است که در انتهای جمله از پسوندهای پرسشی برای تبدیل جمله به حالت سوالی استفاده می‌شود.

مراحل ساخت جمله سوالی مثبت

1. حذف پسوند mek یا mak از فعل
مثال:

- Gitmek (رفتن) -> Git
- Yemek (خوردن) -> Ye
- Konuşmak (صحبت کردن) -> Konuş
2. اضافه کردن پسوند زمان حال ساده
پسوندهای زمان حال ساده در زبان ترکی استانبولی عبارتند از:

• iyor، iyorsun، iyor، iyorsunuz، iyoruz،iyorlar  برای افعال با ریشه مصوت( I، i، u، ü)
• ar، arsın، ar، arsınız، ariz، arlar  برای افعال با ریشه صدادار غیرمصوت( A، e، o، ö)
• ır، ırsın، ır، ırsınız، ırız، ırlar  برای افعال استثنا

3. انتخاب پسوند پرسشی مناسب
پسوندهای پرسشی در زبان ترکی استانبولی عبارتند از:

• mi  برای افعال با مصوت نهایی
• Mü  برای افعال با صدادار غیرمصوت نهایی

4. اضافه کردن پسوند پرسشی به عبارت حاصل از مرحله قبل
مثال:

- ?Git + iyor + mu = Gitiyor mu (می‌رود؟)
- ?Ye + iyor + mu = Yiyor mu (می‌خورد؟)
- ?Konuş + uyor + mu = Konuşuyor mu (صحبت می‌کند؟)
5. اضافه کردن ضمیر فاعل (اختیاری)
ضمیر فاعل را می‌توان قبل یا بعد از عبارت سوالی قرار داد.
مثال:

- ?Gittiyor mu o (او می‌رود؟)
- ?O mu gidiyor (او می‌رود؟)

 

جمله سوالی منفی در زمان حال ساده در زبان ترکی استانبولی

ساختار جمله سوالی منفی در زبان ترکی استانبولی، بر پایه جمله خبری منفی در این زمان بنا شده است.

مراحل ساخت جمله سوالی منفی

1. حذف پسوند mek یا mak از فعل
مثال:

- Gitmek (رفتن) -> Git
- Yemek (خوردن) -> Ye
- Konuşmak (صحبت کردن) -> Konuş
2. منفی کردن ریشه فعل
پسوندهای منفی‌ساز در زبان ترکی استانبولی برای زمان حال ساده عبارتند از:

• maz یا  mez برای دوم شخص مفرد و جمع، سوم شخص مفرد و جمع

3. انتخاب پسوند پرسشی مناسب
پسوندهای پرسشی در زبان ترکی استانبولی عبارتند از:

• mi برای افعال با مصوت نهایی
• mü برای افعال با صدادار غیرمصوت نهایی

4. اضافه کردن پسوند پرسشی به عبارت حاصل از مرحله قبل
مثال:

- ?Git + -mez + -mi = Gitmez mi (نمی‌رود؟)
- ?Ye + -mez + -mi = Yemez mi (نمی‌خورد؟)
- ?Konuş + -maz + -mı = Konuşmaz mı (صحبت نمی‌کند؟)
5. اضافه کردن ضمیر فاعل (اختیاری)
ضمیر فاعل را می‌توان قبل یا بعد از عبارت سوالی قرار داد.
مثال:

- ?O gitmez mi (او نمی‌رود؟)
- ?Gitmez mi o (او نمی‌رود؟)
مثال‌های بیشتر:
- ?Siz söylüyor musunuz (شما می‌گویید؟) -> Söylemiyor musunuz? (شما نمی‌گویید؟)
- ?Biz gidiyor muyuz (ما می‌رویم؟) -> Gitmiyor muyuz? (ما نمی‌رویم؟)
- ?Okuyor musun (می‌خوانی؟) -> Okumuyor musun? (نمی‌خوانی؟)
- ?Yazıyor musunuz (شما می‌نویسید؟) -> Yazmıyor musunuz? (شما نمی‌نویسید؟)
- ?Anlıyorlar mı (آنها می‌فهمند؟) -> Anlamıyorlar mı? (آنها نمی‌فهمند؟)

 

سخن پایانی
همانطور که در این آموزش مشاهده کردید، زمان حال ساده در زبان ترکی استانبولی از اهمیت زیادی برخوردار بوده و کاربردهای فراوانی در مکالمات روزمره و موقعیت‌های مختلف دارد. این زمان به شما امکان این را می‌دهد تا درباره اتفاقات حال، عادت‌ها، حقایق و برنامه‌های آینده صحبت کنید. برای تسلط بر این موضوع کافی است ساختن جملات با انواع فعل در شکل مثبت و منفی را تمرین کنید. با یادگیری قواعد این زمان می‌توانید به راحتی جملات مختلفی را در موقعیت‌های متفاوت بکار ببرید.