ضمایر عربی | انواع ضمیر در زبان عربی + مثال

ضمایر عربی یکی از عناصر کلیدی در زبان عربی هستند و نقش مهمی در ساختار جملات و افعال این زبان ایفا می کنند. ضمایر به عنوان واژگانی کوچک، جایگزین های معنایی برای اسم ها و افعال در جمله هستند و بدون آن ها، صحبت کردن و نوشتن به زبان عربی بسیار مشکل خواهد بود. ضمایر عربی به عنوان یکی از اصول مهم در ترتیب و ساختار جملات به کار می روند و نه تنها تنوع و زیبایی به زبان عربی اضافه می کنند بلکه در درک معانی و تبیین ارتباطات در جملات نیز اهمیت زیادی دارند

 از این رو، مطالعه و فهم مفاهیم ضمائر عربی برای یادگیرندگان این زبان اساسی است و به آنها کمک می کند تا بهترین ساختارها و ترتیبات جملات را در نوشتار و گفتار داشته باشند. تا انتهای این مقاله با آموزشگاه زبان ملل همراه باشید.

آموزش زبان عربی

انواع ضمیر در زبان عربی

ضمایر عربی، در حالی که از نظر عملکرد شبیه به همتایان انگلیسی خود هستند، لایه ای منحصر به فرد از پیچیدگی را ارائه می دهند. برخلاف انگلیسی با مفرد و جمع، ضمایر عربی به سه صورت مفرد، دوگانه و جمع می‌آیند.

ضمایر عربی بر اساس نقش و موقعیت های مختلفی که در جمله دارند، به چند دسته تقسیم می شوند، از جمله ضمایر موصولی (مثل: هذا، ذلک)، ضمایر متصلی (مثل: انا، هم)، ضمایر متصل متناسبی (مثل: كل، بعض) و ضمایر مستقلی (مثل: من، منذ)، که هر یک وظایف واژگانی خاص خود را دارند.

ضمایر متصلی در عربی (الضمائر المتصلة - الحمائر المتصیله):

• أنا (أَنا): من
• نحن (نَحن): ما 
• أنت (أَنتَ): تو
• أنتِ (أَنتِ): تو
• أنتم (أَنتُم): شما
• هو (هُوَ): او
• هي (هِيَ): او
• هم (هُمْ): آن ها

خود را به اسم ها، افعال یا حروف اضافه مانند پسوند وصل کنند. مالکیت، مفعول فعل یا سایر عملکردهای دستوری را نشان می دهد.

ضمایر متصل در عربی

• ضمایر متصلی اضافه : این ضمائر با حروف الجر "ال" به اسم یا فعل متصل می شوند و نشان دهنده ملکیت هستند. به عبارت دیگر، این ضمائر به کلمات اضافه می شوند تا نشان دهند که اسم یا فعل به کدام شخص یا چیزی تعلق دارد. مثال: بیتُ الطالِبِ (خانه دانش آموز)، کِتابُهُم (کتاب آنها).
• ضمایر متصلی مجزا: این ضمائر به عنوان کلمات جداگانه در جمله به کار می روند و برای تأکید بر فاعل یا مخاطب در جمله به کار می روند. مثال: او (او)، آنها (آنها)، تو (تو).
• ضمیر متصلی مخاطبی: این ضمائر برای مخاطب شخص خاصی در جمله به کار می روند و به عنوان کلمات جداگانه استفاده می شوند. مثال: یا أَخی (ای برادر من)، یا أُستاذ (ای استاد).
• ضمایر متصلی در جملات مفید: این ضمائر به عنوان جزءی از فعل در جملات مفيدة به کار می روند و فاعل را نشان می دهند. مثال: آكلتُ (من خوردم)، كتبتَ (تو نوشتی).

مقاله پیشنهادی: بهترین روش یادگیری زبان عربی در منزل

ضمایر متصل مرفوعی

ضمایر نسبی در حالت اسمی در زبان عربی به کلمه (اسم یا فعل) متصل می شوند و برای بیان مضارع یا فاعل در حالت اسمی (سوم) به کار می روند. تنوین) و اشاره به الفاظ یا افعال ملکی است که توسط افراد یا اشیاء انجام می شود.

• مرفوع (مذكر): هو (هُوَ)
• مرفوع (مؤنث): هي (هِيَ)
• مرفوع (مذكر جمع): هؤلاء (هؤلاء)
• مرفوع (مؤنث جمع): هن (هُنَّ)

ضمائر متصل مرفوعی با اسم معرفه یا اسم نکره می‌آیند و اشیاء یا افراد خاص را مشخص می‌کنند. 

ضمایر متصل منصوبی و مجروری

ضمائر متصل منصوبی و مجروری در زبان عربی جزء ضمایر متصل هستند و در جملات عربی به عنوان ضمایر متصل به کار می روند. این ضمایر به صورت مستقیم به اسم ها و افعال در جمله متصل می شوند و نقش خاصی در تعیین نوع و ترتیب جمله ایفا می کنند. ضمایر متصل منصوبی و مجروری به دو دسته تقسیم می شوند:

ضمایر متصل منصوبی: این ضمایر به اسم ها و افعالی متصل می شوند که در جمله منصوب (نصب) هستند، به عبارت دیگر، به کار رفتن این ضمایر به تعیین حالت منصوب یک کلمه در جمله می پردازد. ضمایر متصل منصوبی شامل ضمایری مثل "المرفوعة" و "المنصوبة" و "المجرورة".

ضمایر متصل مجروری: این ضمایر به اسم ها و افعالی متصل می شوند که در جمله مجرور (نصب) هستند، یعنی به کار رفتن این ضمائر به تعیین حالت مجرور یک کلمه در جمله می پردازد. ضمائر متصل مجروری شامل ضمائری مثل "المجرورة" و "المضافة" و "المضاف إلیها".

مثال هایی از ضمائر متصل منصوبی:
- هذا الكتاب (این کتاب)
- ذلك البيت (آن خانه)
- الطالب الجديد (دانشجوی جدید)
مثال هایی از ضمائر متصل مجروری:
- كتاب الولد (کتاب پسر)
- سيارة الأستاذ (خودروی استاد)
- شجرة الحديقة (درختان باغ)

مطالعه بیشتر: تفاوت فعل نفی و نهی در زبان عربی

در زبان عربی، ضمائر متصل منصوبی و مجروری در ترتیب و ساختار جملات دارای اهمیت بسیاری هستند و نیازمندی های گرامری خاصی دارند که برای یادگیرندگان زبان عربی حائز اهمیت می باشد.

ضمایر منفصل در عربی (الضمائر المنفصلة - الحمائر المنفصیله)

ضمایر منفصل عملکردی مشابه ضمایر انگلیسی دارد و به تنهایی در یک جمله ایستاده است. برای تأکید، تضاد یا زمانی که ضمیر فاعل جمله است استفاده می شود. ضمایر منفصل در زبان عربی به عنوان ضمائر مستقلی نیز شناخته می شوند و از ضمائری هستند که به صورت مجزا و مستقل از جمله به کار می روند. 

این ضمایر معمولاً برای اشاره به اشخاص یا اشیاء به جای اسم ها در جمله استفاده می شوند و نقشی مشخص در تعیین هویت و اشاره دارند؛ ضمایر منفصل به صورت مفرد و جمع و در سه شخص (اول شخص، دوم شخص، سوم شخص) و همچنین به تفکیک جنسیت (مذکر و مونث) واجدیت دارند.

• أَنا: من
• أَنتَ: تو (مذکر)
• أَنتِ: تو (مؤنث)
• هُوَ: او (مذکر)
• هِيَ: او (مؤنث)
• نَحن: ما
• أَنتُم: شما (جمع، مذکر)
• أَنتُنّ: شما (جمع، مؤنث)
• هُم: آنها (مذکر)
• هُن: آنها (مؤنث)

ضمایر منفصل مرفوعی

ضمایر اسمی در عربی جدا می آیند و برای تأکید بر فاعل در جمله به کار می روند که فاعل مفرد و مؤنث باشد (سوم شخص مؤنث). این ضمایر قبل از فعل در جمله آمده و معمولاً در جملات معنی دار استفاده می شود. ضمایر مجزای مفرد اسمی و مؤنث به شرح زیر است:

صیغه	ضمیر
للغائب - مفرد مذکر	هو
للغائبَینِ - مثنی مذکر	هما
للغائبینَ - جمع مذکر	هم
للغائبة - مفرد مونث	هی
للغائبتینِ - مثنی مونث	هما
للغائبات - جمع مونث	هنَّ

ضمایر منفصل منصوبی 

ضمایر منفصل منصوبی (ضمائر المنصوبة) در زبان عربی برای تأیید انجام افعال در زمان منصوب (فعل منصوب) استفاده می‌ شوند. این ضمایر به عنوان جزو مهمی از دستور زبان عربی به کار می ‌روند. ضمایر منفصل منصوبی برای هر شخص نمایش داده شده است:

جدول ضمایر منفصل منصوبی غائب:

صیغه	ضمیر
للغائب - مفرد مذکر	إیّاه
للغائبَینِ - مثنی مذکر	إیّاهما
للغائبینَ - جمع مذکر	إیَّاهم
للغائبة - مفرد مونث	إیّاها
للغائبتینِ - مثنی مونث	إیّاهما
للغائبات - جمع مونث	إیّاهنَّ

جدول ضمایر منفصل منصوبی مخاطب:

صیغه	ضمیر
للمخاطب - مفرد مذکر	إیّاکَ
للمخاطبینِ - مثنی مذکر	إیّاکم
للمخاطبین - جمع مذکر	إیّاکم
للمخاطبة - مفرد مونث	إیّاکِ
للمخاطبتینِ - مثنی مونث	إیّاکما
للمخاطبات - جمع مونث	إیّاکنَّ

 

تفاوت ضمایر متصل با ضمایر منفصل

تفاوت اصلی بین ضمائر متصل (الضمائر المتصلة) و ضمائر منفصل (الضمائر المنفصلة) در زبان عربی در استفاده و موقعیت آنها در جمله است:

• ضمائر متصل به کلمات دیگر در جمله متصل می‌ شوند و به عنوان جزوی از افعال یا اسم‌ها به کار می ‌روند.
• معمولاً در ابتدای افعال قرار می ‌گیرند و با افعال به تنهایی نمی ‌آیند.
• ضمائر متصل برای اشخاص و اشیاء در مواردی مانند معرفی (التعريف)، جنسیت، تعداد و نیز مواردی که به اعضای جمله اشاره می‌ کنند، به کار می ‌روند.
• ضمائر منفصل به صورت مستقل و جدا از کلمات در جمله قرار می ‌گیرند.
• معمولاً در جملات منفصل به عنوان مفعول، فاعل، یا متصدی انجام کارها به کار می ‌روند و از این حیث مستقل از افعال هستند.
• ضمائر منفصل برای تأیید انجام افعال یا اشیاء خاص در جمله به کار می‌ روند و معمولاً در جملات مثبت و منفی معنی ‌دار (جملات خبری) به کار می ‌روند.

مهمترین نکته این است که ضمایر متصل به کلمات دیگر متصل می‌شوند و نمی‌توانند به تنهایی به کار روند در حالی که ضمایر منفصل به تنهایی معنی دار هستند و مستقل از سایر کلمات در جمله قرار می ‌گیرند. گویش هایی مانند عربی مصری ممکن است از ضمیر دوگانه استفاده نکنند. تسلط بر ضمایر عربی به دلیل اشکال اضافی و تمایزات جنسیتی نیاز به تمرین دارد.

مقاله پیشنهادی: اسم اشاره در زبان عربی