حروف اضافه در ترکی استانبولی

حروف اضافه در ترکی استانبولی مانند سایر زبان‌ها، نقش مهمی دارند و به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ به طوری‌که در هر جمله حداقل یک حرف اضافه وجود دارد. در این مقاله از آموزشگاه زبان ملل، به بررسی جامع تمام حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی خواهیم پرداخت.

حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی شامل "از"، "در"، "به"، "را" و "با" هستند. حروف اضافه و پسوندها در ساختار زبان ترکی استانبولی نقشی کلیدی دارند و در تمامی جملات قابل مشاهده‌ هستند.

حروف اضافه در ترکی استانبولی چیست؟

جایگاه حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی با زبان فارسی تفاوت چشمگیری دارد. در زبان فارسی، حروف اضافه پیش از اسم قرار می‌گیرند و به‌صورت مستقل عمل می‌کنند، اما در ترکی استانبولی، این حروف پس از اسم می‌آیند و به آن متصل می‌شوند. حروف اضافه‌ای مانند «از»، «به»، «در»، «را»، «با» و «تا» در ترکی استانبولی استفاده می‌شوند و برای تکمیل جمله در زمان‌های مختلف مانند زمان حال ساده یا ماضی نقلی، از این حروف استفاده می‌شود.

این حروف به‌صورت پسوند به کلمه پیشین می‌چسبند، به‌جز حرف اضافه «با» که می‌تواند به‌عنوان یک کلمه مستقل نیز به کار رود!

انواع حروف اضافه در زبان ترکی به همراه معادل فارسی

در زبان ترکی استانبولی، حروف اضافه نقش مهمی در بیان ارتباطات و روابط بین اجزای جمله دارند. این حروف می‌توانند بر اساس نوع کاربردشان به دسته‌های مختلف تقسیم شوند. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین حروف اضافه در ترکی استانبولی و معادل فارسی آن‌ها اشاره می‌کنم:

altında- زیر	üstünde - روی	içinde - درون
sonra - بعد از	önce - قبل از	yanında - کنار
dolayı - به دلیل	için - برای	esnasında - در طول
ile - با	beri - از زمان	den/dan - از
doğru - به سمت	e/a - به	birlikte - همراه با
kadar - به اندازه		gibi - مثل

حروف اضافه ترکی استانبولی شامل پسوندهای دیگری هم می‌شود که به شرح زیر هستند:

• پسوندهای حالت (Case Suffixes)
• حروف اضافه مستقل
• ترکیب پسوندها و حروف اضافه

در ادامه به توضیح هر یک از این موارد می‌پردازیم:

✔️ پسوندهای حالت (Case Suffixes)

در زبان ترکی استانبولی، پسوندهای حالت Case Suffixes به اسم‌ها اضافه می‌شوند تا نقش آن‌ها در جمله مشخص گردد. این پسوندها ارتباط یک اسم با سایر اجزای جمله را نشان می‌دهند. در ترکی، شش حالت اصلی وجود دارد:

1.حالت فاعلی (Nominative Case)

این حالت بدون پسوند مشخص می‌شود و اسم در حالت پایه خود قرار دارد. معمولاً اسم در این حالت فاعل جمله است.

مثال: Ev  (خانه) | Ev güzel (خانه زیباست)

2.حالت مفعولی مستقیم (Accusative Case)

برای نشان دادن مفعول مستقیم که به طور خاص بر آن عمل می‌شود، از این حالت استفاده می‌گردد. پسوندهای این حالت معمولاً "ı"، "-i"، "-u" و "ü-" هستند که بسته به قانون هماهنگی واکه‌ای تغییر می‌کنند.
مثال: Evi gördüm (خانه را دیدم)

3.حالت مفعولی غیرمستقیم (Dative Case)

برای بیان جهت یا مقصد از این حالت استفاده می‌شود. پسوند آن "e-" یا "a-" است.
 مثال: Eve gittim (به خانه رفتم)

4.حالت ابزاری یا همراهی (Instrumental Case)

این حالت برای بیان وسیله یا همراهی به کار می‌رود. پسوند آن "le-" یا "la-" است.
مثال: Arkadaşımla konuşuyorum  (با دوستم صحبت می‌کنم)

کاربردهای حالت همراهی

بیان وسیله: این حالت برای نشان دادن وسیله‌ای که با آن کاری انجام می‌شود، استفاده می‌شود.
مثال: Kalemle yazıyorum. (با قلم می‌نویسم.)
  در این جمله "kalemle" وسیله‌ای را که برای نوشتن به کار رفته است، نشان می‌دهد.
بیان همراهی: از این حالت برای بیان همراهی بین دو یا چند نفر یا چیز استفاده می‌شود.
مثال: Arkadaşım ile sinemaya gittim. (با دوستم به سینما رفتم.)
  "Arkadaşım ile" نشان می‌دهد که عمل رفتن به سینما همراه با دوست انجام شده است.
بیان روش: این حالت برای بیان روش یا شیوه انجام یک عمل به کار می‌رود.

مثال: Bu işi dikkatle yapmalısın. (باید این کار را بادقت انجام دهی.)
  در اینجا dikkatle"" به شیوه‌ای که کار باید انجام شود اشاره دارد.
نکات مهم:
انتخاب پسوند: انتخاب بین "le-" و "la-" بر اساس قانون هماهنگی واکه‌ای صورت می‌گیرد. اگر آخرین واکه کلمه از گروه واکه‌های پشت (a, ı, o, u) باشد، پسوند "la-" به کار می‌رود و اگر از واکه‌های جلویی (e, i, ö, ü) باشد، پسوند "le" استفاده می‌شود.
مثال‌ها:
Kitapla  (با کتاب)
Meyve ile  (با میوه)

مقاله پیشنهادی: 8 تا بهترین آموزشگاه زبان تهران در سال 1403

5.حالت مکانی (Locative Case)

این حالت نشان‌دهنده مکان یا موقعیت است. پسوندهای آن "de-" یا "da-" هستند.
مثال: Evdeyim  (در خانه هستم)

6.حالت مبدأ (Ablative Case)

برای بیان مبدأ یا جایی که چیزی از آنجا شروع می‌شود، از این حالت استفاده می‌شود. پسوندهای این حالت "den-" یا "dan-" هستند.
مثال: Evden çıktım  (از خانه بیرون آمدم)

کاربردهای حالت مبدأ

بیان مبدأ مکان: این کاربرد برای اشاره به جایی است که فرد یا چیزی از آنجا حرکت می‌کند.
مثال: Evden çıkıyorum. (از خانه بیرون می‌آیم.)
  در این جمله "evden" نشان‌دهنده خروج از خانه است.
بیان مبدأ زمان: این حالت برای اشاره به زمانی که یک عمل یا وضعیت از آن آغاز می‌گردد، استفاده می‌شود.
مثال: Sabah sekizden beri çalışıyorum. (از ساعت هشت صبح در حال کار هستم.)
  پسوند "sekizden" نشان می‌دهد که عمل از ساعت ۸ صبح شروع شده است.
بیان علت یا دلیل: در برخی موارد، این حالت برای نشان دادن دلیل یا علت، به کار می‌رود.
مثال: Hastalıktan dolayı evde kaldı. (به‌ خاطر بیماری در خانه ماند.)
  در این جمله "hastalıktan" دلیل ماندن در خانه را بیان می‌کند.
بیان مقایسه: حالت مبدأ می‌تواند برای مقایسه دو چیز استفاده شود، معمولاً به معنای "نسبت به" یا "در مقایسه با".
مثال: Senden daha hızlı koşuyorum. (از تو سریع‌تر می‌دوم.)
  در اینجا "senden" بیانگر مقایسه با "تو" است.

استفاده در افعال حسی: برخی افعال حسی مانند "korkmak" (ترسیدن) یا "nefret etmek" (نفرت داشتن) با این حالت همراه می‌شوند تا منشأ احساسات را نشان دهند.
مثال: Köpekten korkuyorum. (از سگ می‌ترسم.)
  در این جمله "köpekten" منشأ ترس را مشخص می‌کند.

مقاله پیشنهادی: گرامر زبان ترکی استانبولی | آموزش رایگان

✔️ حروف اضافه مستقل

حروف اضافه مستقل در زبان ترکی استانبولی نقشی کلیدی در ساختار جملات دارند و به صورت جداگانه به کار می‌روند. این حروف به اسم‌ها یا دیگر اجزای جمله متصل نمی‌شوند و معمولاً پیش از اسم قرار می‌گیرند. در ادامه به برخی از این حروف اضافه و کاربردهایشان اشاره می‌کنیم:

-de/da (همچنین): این حرف اضافه برای بیان "همچنین" یا "در" به کار می‌رود و معمولاً به مکان یا زمان اشاره دارد.
مثال: Ben de geliyorum. (من هم دارم می‌آیم.)

-Için (برای): برای بیان هدف یا دلیل استفاده می‌شود.
مثال: Bu kitap benim için. (این کتاب برای من است.)

-ile (با): برای نشان دادن همراهی یا ابزار به کار می‌رود.
مثال: Arkadaşım ile sinemaya gittim. (با دوستم به سینما رفتم.)

-hakkında (درباره): برای معرفی موضوع یا مباحثه استفاده می‌شود.
مثال: Bu kitap hakkında konuşalım. (بیایید درباره این کتاب صحبت کنیم.)

-Kadar (تا): این حرف اضافه برای بیان حد یا محدودیت استفاده می‌شود.
مثال: Seni bekleyeceğim, on ikiye kadar. (تا ساعت دوازده منتظرت می‌مانم.)

این حروف اضافه به صورت مستقل در جمله ظاهر می‌شوند و به افزایش دقت و وضوح معنایی کمک می‌کنند.

خدمات پیشنهادی ملل: آموزش آنلاین زبان ترکی استانبولی

✔️ ترکیب پسوندها و حروف اضافه

ترکیب پسوندها و حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی یکی از ویژگی‌های کلیدی این زبان است که به ساختار جملات و انتقال معانی متنوع کمک می‌کند. این ترکیبات می‌توانند برای بیان روابط پیچیده بین اجزای جمله به کار روند.
◾پسوندها: در زبان ترکی، پسوندها به انتهای کلمات افزوده می‌شوند تا نقش و معنای آن‌ها در جمله تغییر کند. انواع مختلف پسوندها عبارتند از:
-پسوندهای حالت: مانند "den-" (برای بیان مبدأ) و "le-" (برای همراهی) که به اسم‌ها متصل می‌شوند تا جایگاه آن‌ها را در جمله مشخص کنند.
-پسوندهای مالکیت: مانند "im"، "-in"، "-i-" که نشان‌دهنده مالکیت و تعلق هستند.
◾حروف اضافه: حروف اضافه در ترکی استانبولی معمولاً مستقل از کلمات دیگر به کار می‌روند و پیش از اسم‌ها می‌آیند. از جمله حروف اضافه مهم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-için (برای)
-Ile (با)
-hakkında (درباره)
◾ترکیب پسوندها و حروف اضافه: ترکیب این دو عنصر زبانی می‌تواند معانی دقیق‌تری را به جمله بدهد.

به عنوان مثال:

-پسوند حالت + حرف اضافه: گاهی پسوندهای حالت به کلمه‌ای که قبل از حرف اضافه قرار دارد، متصل می‌شوند تا علاوه بر نشان دادن نقش کلمه در جمله، به مفهوم کلی نیز کمک کنند.
مثال: Evden çıkıyorum.  (از خانه بیرون می‌آیم.)
در این جمله، پسوند "den-" مبدأ را نشان می‌دهد و به کلمه "ev" (خانه) متصل شده است.
-حرف اضافه + پسوند حالت: در برخی موارد، حرف اضافه و سپس پسوند حالت در ترکیب‌های پیچیده‌تر به کار می‌روند.

مثال: Arkadaşım ile sinemaya gidiyorum.  (با دوستم به سینما می‌روم.)
در اینجا "arkadaşım" (دوستم) با پسوند مالکیت و حرف اضافه "ile" همراه شده تا عمل رفتن به سینما با همراهی مشخص شود.
◾هماهنگی واکه‌ای: انتخاب پسوندها و ترکیب آن‌ها با حروف اضافه بر اساس قانون هماهنگی واکه‌ای انجام می‌شود. این قانون باعث می‌شود ترکیب‌های زبانی به صورت طبیعی و روان در جملات به کار روند و هماهنگی صوتی جملات را حفظ کنند.

اگر واکه پایانی کلمه از گروه واکه‌های پشت (a, ı, o, u) باشد، پسوند "dan-" به کار می‌رود و اگر از گروه واکه‌های جلویی (e, i, ö, ü) باشد، پسوند "den-" استفاده می‌شود.
نکته: این پسوند علاوه بر کاربردهای مبدأ، در مواردی چون مقایسه و بیان دلیل نیز به کار می‌رود و یکی از پرکاربردترین پسوندها در زبان ترکی استانبولی است.

کاربرد حروف اضافه در جملات ترکی

حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی نقش مهمی در ساختار جملات ایفا می‌کنند و به ارتباط بین کلمات و اجزای مختلف جمله کمک می‌کنند. این حروف اضافه به طور مستقیم روی معانی جمله تأثیر می‌گذارند و بسته به کاربرد، می‌توانند روابط فضایی، زمانی یا علت و معلول را مشخص کنند. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین کاربردهای حروف اضافه در ترکی استانبولی اشاره می‌شود:

◀ بیان همراهی یا وسیله

حرف اضافه "ile" برای نشان دادن همراهی یا وسیله استفاده می‌شود. این حرف اضافه به معنی "با" است و به طور مستقل یا به صورت پسوند به کلمات متصل می‌شود.
مثال: Arkadaşımla parka gittim. (با دوستم به پارک رفتم.)
  در اینجا "ile" همراهی با دوست را نشان می‌دهد.
مثال: Kalemle yazıyorum. (با قلم می‌نویسم.)
  در این جمله "kalemle" وسیله‌ای که برای نوشتن استفاده می‌شود را نشان می‌دهد.

◀ بیان هدف یا دلیل

حرف اضافه "için" به معنی "برای" به کار می‌رود و هدف یا دلیل انجام یک عمل را نشان می‌دهد.
مثال: Bu çiçekler senin için. (این گل‌ها برای تو هستند.)
  در اینجا "için" هدف هدیه دادن را بیان می‌کند.
مثال: Sınav için çalışıyorum. (برای امتحان مطالعه می‌کنم.)
  "için" در این جمله هدف مطالعه را نشان می‌دهد.

◀ بیان مکان یا موقعیت

حروف اضافه مانند "de/da" یا "den/dan" برای بیان مکان، موقعیت یا مبدأ استفاده می‌شوند:

-"de/da" به معنی "در" یا "روی" است و برای بیان محل قرارگیری یک چیز یا فرد به کار می‌رود.
مثال: Kitap masada.  (کتاب روی میز است.)
  "Masada" مکان قرارگرفتن کتاب را نشان می‌دهد.
-"den/dan" برای بیان مبدأ یا خروج از یک مکان استفاده می‌شود.
مثال: Evden çıktım. (از خانه بیرون آمدم.)
  "Evden" به مبدأ حرکت اشاره دارد.

◀ بیان زمان

حروف اضافه می‌توانند برای بیان زمان یا نقطه زمانی که یک عمل در آن انجام می‌شود نیز به کار روند:
-"kadar" به معنی "تا" برای بیان محدوده زمانی استفاده می‌شود.
مثال: Saat beşe kadar çalıştım. (تا ساعت پنج کار کردم.)
  "Beşe kadar" محدوده زمانی پایان کار را مشخص می‌کند.

◀ بیان موضوع یا محتوا

برای بیان موضوع یا محتوای صحبت، حرف اضافه "hakkında" به معنی "درباره" به کار می‌رود.
مثال: Bu kitap hakkında konuşalım. (بیایید درباره این کتاب صحبت کنیم.)
  در اینجا "hakkında" موضوع بحث را مشخص می‌کند.

◀ بیان جهت

حرف اضافه "a/e" برای نشان دادن جهت یا مقصد به کار می‌رود و معمولاً پس از اسم مکان یا هدف ظاهر می‌شود.
مثال: Okula gidiyorum. (به مدرسه می‌روم.)
  در این جمله، "okula" جهت حرکت به سمت مدرسه را نشان می‌دهد.

مقاله پیشنهادی: آموزش زبان ترکی استانبولی در ۳۰ روز + نکات کلیدی

حروف اضافه در اصطلاحات و عبارات رایج ترکی

حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی نقشی حیاتی در اصطلاحات و عبارات رایج دارند. این حروف اضافه، در کنار کلمات دیگر می‌توانند به ساخت اصطلاحاتی کمک کنند که معانی فراتر از معنای ظاهری خود دارند. در ادامه، به چندین حرف اضافه که در صفات و قیدهای رایج ترکی استفاده می‌شوند، همراه با مثال‌ها اشاره می‌شود.

🔰حروف اضافه در صفات

حروف اضافه در ترکی استانبولی می‌توانند برای توصیف ویژگی‌ها یا کیفیت‌ها به همراه صفات بیایند و معنای جمله را گسترش دهند. این ترکیب‌ها کمک می‌کنند تا ویژگی‌های دقیق‌تری از افراد، اشیا یا شرایط بیان شود.
✔ ile (با): وقتی حرف اضافه "ile" با صفات ترکیب می‌شود، همراهی یا وجود یک ویژگی خاص را نشان می‌دهد.
مثال: O, sabır ile çalışıyor. (او با صبر کار می‌کند.)
  در اینجا "sabır ile" کیفیت و ویژگی‌ای را که فرد با آن کار می‌کند، نشان می‌دهد.
✔ için (برای): این حرف اضافه در ترکیب با صفات نشان‌دهنده هدف یا دلیل است.
مثال: Bu kitap senin için önemli. (این کتاب برای تو مهم است.)
  "için" به اهمیت کتاب در مورد فرد خاص اشاره دارد.
✔ gibi (مثل): برای مقایسه و توصیف ویژگی‌های مشابه از این حرف اضافه استفاده می‌شود.
مثال: Onun sesi melek gibi. (صدای او مثل فرشته است.)
  "gibi" در اینجا برای بیان شباهت ویژگی صدای فرد به فرشته به کار رفته است.

🔰 حروف اضافه در قیدها

حروف اضافه در ترکیب با قیدها به توصیف دقیق‌تری از چگونگی انجام عمل یا زمان و مکان آن کمک می‌کنند. این ترکیبات می‌توانند عمل یا وضعیت را با جزئیات بیشتری بیان کنند.

✔ de/da (در): این حرف اضافه برای نشان دادن مکان یا زمان به کار می‌رود و قیدهای مکان و زمان را توصیف می‌کند.
مثال: Evde sessizce çalışıyorum. (در خانه به‌آرامی کار می‌کنم.)
  "evde" مکان کار را توصیف می‌کند و با "sessizce" کیفیت کارکردن را نشان می‌دهد.
✔ kadar (تا): برای نشان‌دادن حد یا مرز زمانی یا مکانی از این حرف اضافه استفاده می‌شود.
مثال: Gece yarısına kadar çalıştım. (تا نیمه‌شب کار کردم.)
  "kadar" مرز زمانی پایان کار را نشان می‌دهد.
✔ den/dan (از): این حرف اضافه برای بیان مبدأ یا شروع عمل به کار می‌رود.
مثال: Bugünden itibaren daha çok çalışacağım. (از امروز به بعد بیشتر کار خواهم کرد.)
  "bugünden" مبدأ زمانی تغییر رفتار را نشان می‌دهد.

🔰 حروف اضافه برای مقایسه در صفات و قیدها

در ترکی استانبولی، برای مقایسه بین دو چیز، از حروف اضافه خاصی استفاده می‌شود که مفهوم مقایسه را می‌رسانند.
✔ daha (بیشتر) و en (بیشترین): این کلمات برای مقایسه در صفات و قیدها به کار می‌روند.
مثال: Bu kitap daha ilginç. (این کتاب جالب‌تر است.)
  "daha" مقایسه بین دو کتاب را نشان می‌دهد.
مثال: En hızlı öğrenci o. (او سریع‌ترین دانش‌آموز است.)
  "en" بیانگر بالاترین درجه از یک ویژگی (سرعت) است.

🔰 حروف اضافه برای تأکید در قیدها

حروف اضافه‌ای مانند "ile" و "gibi" گاهی برای تأکید بر چگونگی انجام یک عمل در قیدها استفاده می‌شوند.
مثال: Dikkat ile dinle. (با دقت گوش کن.)
  در این جمله "ile" تأکید بر دقت در گوش دادن را نشان می‌دهد.
مثال: Rüzgar gibi koştu. (مثل باد دوید.)
  "gibi" در اینجا تأکید بر سرعت عمل دویدن دارد و آن را به باد تشبیه می‌کند.

مقاله پیشنهادی: آموزش جملات شرطی در ترکی استانبولی