آموزش جملات شرطی در ترکی استانبولی از پایه (sa/se)

در زبان ترکی استانبولی، برای بیان جمله شرطی از پسوندهای "sa/se" استفاده می‌شود. این پسوندها که معادل "اگر" در زبان فارسی هستند، به اسامی و صفات اضافه می‌شوند. جملات شرطی در ترکی استانبولی یکی از مهمترین مسائل مطرح شده مربوط به آموزش زبان ترکی استانبولی و گرامر آن هستند. در زبان فارسی برای ساخت وجه شرطی از کلمه "اگر" استفاده می‌شود.

در حالی که در زبان ترکی استانبولی این روش متفاوت بوده و به جای اگر از دو پسوند "sa/se" به همراه ریشه فعل استفاده می‌شود. در این زبان "sa" برای ریشه فعل‌هایی که به حرف صدادار ختم می‌شوند و "se" برای ریشه فعل‌هایی که به حرف بی‌صدا ختم می‌شوند، کاربرد دارد.

در این مقاله از آموزشگاه زبان ملل قصد داریم درباره "اگر" در جملات زبان ترکی استانبولی صحبت کرده و اطلاعاتی را در این زمینه برای شما فراهم آوریم.

ساختار جمله شرطی در ترکی استانبولی

دو پسوند "sa" برای ریشه فعل‌هایی که با حرف صدادار ختم می‌شوند و "se" برای ریشه فعل‌هایی که به حرف بی‌صدا ختم می‌شوند برای جملات شرطی وجود دارد. در جملات شرطی در زبان ترکی استانبولی از این دو پسوند به همراه ریشه فعل استفاده می‌کنند. این پسوندها در فارسی معادل کلمه "اگر" هستند. نحوه ساخت جمله شرطی به شکل زیر است:

1. انتخاب پسوند مناسب با توجه به ریشه فعل
2. اضافه کردن پسوند به ریشه فعل

مثال Gitmek: رفتن: Git (ریشه فعل) + se (پسوند) = Gitse (اگر برود)

قرار دادن جمله شرطی قبل از جمله اصلی:

مثال: Yağmur yağarsa, şemsiye alırım. (اگر باران ببارد، چتر می‌خرم.)

منفی کردن جملات شرطی در ترکی استانبولی

در جملات شرطی ترکی استانبولی برای منفی کردن وجه شرطی، "mese/mase" را به جای "sa/se" استفاده می‌شود. در این حالت زمان فعل شرطی و جمله اصلی باید با هم مطابقت داشته باشند.

مهمترین نکته در جملات شرطی این است که وجه شرطی با "sa/se" لحنی غیررسمی دارد. برای لحنی رسمی، از "ise" به جای "sa/se" استفاده می‌شود.

مطالعه بیشتر: جملات انگیزشی ترکی استانبولی

مثال1:

(اگر هوا بارانی نباشد به پارک میروم) Yağmur yağmazsa parka giderim.

تجزیه و تحلیل:

• Yağmur yağmazsa: این قسمت جمله شرطی نوع اول را تشکیل می‌دهد.
• Yağmur: باران
• yağmak: باریدن
• -sa: پسوند شرطی
• -maz: پسوند منفی
• parka giderim: این قسمت نتیجه جمله شرطی را تشکیل می‌دهد.
• parka: به پارک
• gitmek: رفتن
• -im: ضمیر اول شخص مفرد

مطالعه بیشتر: تبریک تولد به زبان ترکی استانبولی

در این جمله، از "-maz" به جای "-mese" برای منفی کردن فعل در جمله شرطی استفاده شده است. این رایج‌ترین روش برای منفی کردن جملات شرطی در زبان ترکی استانبولی است.
مثال2:

Uçak bileti bulamasaydım**, tatile gitmezdim (اگر بلیط هواپیما پیدا نمی‌کردم، به تعطیلات نمی‌رفتم.)

انواع جملات شرطی در ترکی استانبولی

جملات شرطی در زبان ترکی استانبولی بر اساس نوع شرط و نتیجه آن به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند.

جملات شرطی نوع اول: شرط‌های محتمل

این نوع جملات به یک شرط واقعی و نتیجه آن اشاره دارد. زمان فعل در جمله شرطی و جمله اصلی باید با هم مطابقت داشته باشد.  ساختار این نوع جملات به شکل زیر است:

جمله شرطی: ریشه فعل + "-sa/-se"
جمله اصلی: فعل در زمان مناسب

1. Güneşli olursa, parka giderim (اگر آفتابی باشد, به پارک می‌روم.)
2. Kar yağarsa, yollar kapanır. (اگر برف ببارد، جاده‌ها بسته می‌شوند.)
3. Arabam bozulursa, taksi çağırmak zorundayım (اگر ماشینم خراب شود, مجبورم تاکسی بگیرم.)
4. Uçak bileti bulursam, tatile giderim (اگر بلیط هواپیما پیدا کنم، به تعطیلات می‌روم.)

جملات منفی شرطی نوع اول

1. Kar yağmasaydı, yollar kapanmazdı (اگر برف نمی‌بارید، جاده‌ها بسته نمی‌شدند.)
2. Anahtarım kaybolmasaydı, ne yapardım (اگر کلیدم گم نمی‌شد, چه کار می‌کردم؟)
3. Arabam bozulasaydı, taksi çağırmak zorunda kalmazdım (اگر ماشینم خراب نمی‌شد, مجبور به گرفتن تاکسی نبودم.)

جملات شرطی نوع دوم: شرط‌های غیرمحتمل

این نوع جملات به یک شرط فرضی و نتیجه آن اشاره دارد. فعل در جمله شرطی در زمان گذشته التزامی و فعل در جمله اصلی در زمان گذشته التزامی التزامی صرف می‌شود. ساختار این نوع جملات به شکل زیر است:

مطالعه بیشتر: انواع زبان ترکی

جمله شرطی: ریشه فعل + "-sa/-se" + "-ydi/-seydı"
جمله اصلی: ریشه فعل + "-miş olsaydı"

1. Keşke daha fazla param olsaydı, dünyayı dolaşırdım (ای کاش پول بیشتری داشتم, دور دنیا می‌گشتم.)
2. Keşke zamanım geriye dönseydi, hatalarımı düzeltirdim (ای کاش زمان برمی‌گشت, اشتباهاتم را جبران می‌کردم.)
3. Keşke daha dikkatli sürseydim, kaza yapmazdım (ای کاش با دقت بیشتری رانندگی می‌کردم, تصادف نمی‌کردم.)
4. Keşke daha çok çalışsaydım, sınavda daha iyi not alırdım (ای کاش بیشتر مطالعه می‌کردم, در امتحان نمره بهتری می‌گرفتم.)

جملات منفی شرطی نوع دوم

1. Keşke ona söylemeseydim, bu kadar üzülmezdi (ای کاش به او نمی‌گفتم, اینقدر ناراحت نمی‌شد.)
2. Keşke seni daha önce tanımıyor olsaydım (ای کاش تو را زودتر نمی‌شناختم.)

جملات شرطی نوع سوم: شرط‌های غیرممکن در گذشته

این نوع جملات به یک شرط غیرواقعی و نتیجه آن اشاره دارد. فعل در جمله شرطی در زمان گذشته التزامی و فعل در جمله اصلی در زمان گذشته التزامی التزامی صرف می‌شود. ساختار این جملات به شکل زیر است:

جمله شرطی: ریشه فعل + "-sa/-se" + "-ydi/-seydı"
جمله اصلی: ریشه فعل + "-mış olsaydı"

1. Eğer daha önce Türkçe öğrenmeye başlasaydım, şimdi daha akıcı konuşabilirdim
   (اگر زودتر یادگیری زبان ترکی را شروع می‌کردم، الان می‌توانستم روان‌تر صحبت کنم.)
2. Keşke daha fazla para biriktirseydim, şimdi bu kadar borcum olmazdı
   (ای کاش پول بیشتری جمع کرده بودم, الان اینقدر بدهکار نبودم.)
3. Keşke o kadar fazla yemeseydim, şimdi bu kadar midem ağrımazdı
4. (ای کاش آنقدر زیاد نمی‌خوردم, الان معده‌ام درد نمی‌کرد.)
5. Eğer o kadar güvenmeseydim, ihanete uğramazdım
   (اگر آنقدر اعتماد نمی‌کردم, خیانت نمی‌دیدم.)

مطالعه بیشتر: آهنگ های ترکیه ای غمگین

جملات منفی شرطی نوع سوم

1. Eğer dün gece uyumasaydım, şimdi çok yorgun olmazdım
   (اگر دیشب نمی‌خوابیدم, الان خیلی خسته نبودم.)
2. Eğer o kadar aceleci olmasaydım, kaza yapmazdım
   (اگر آنقدر شتابی نداشتم, تصادف نمی‌کردم.)
3. Keşke o kadar fazla yemeseydim, şimdi bu kadar midem ağrımazdı
   (ای کاش آنقدر زیاد نمی‌خوردم, الان معده‌ام درد نمی‌کرد.)

جملات شرطی نوع سوم منفی برای بیان شرایطی استفاده می‌شوند که در گذشته اتفاق افتاده و قابل تغییر نیستند. در جملات شرطی نوع دوم و سوم، می‌توان از قیدهایی مانند "keşke" یا "eğer bir kere" برای تاکید بر شرط غیرواقعی استفاده کرد. امیدواریم این مثال‌ها برای درک بهتر جملات شرطی در ترکی استانبولی مفید بوده باشد و با استفاده از آن بتوانید مفهوم جملات را بهتر متوجه شوید. 

منفی کردن جملات شرطی در ترکی استانبولی

منفی کردن جملات شرطی در ترکی استانبولی با استفاده از پسوندهای "mese" و "masa" صورت می‌گیرد. این پسوندها به جای "se" و "sa" به انتهای فعل اضافه می‌شوند و معنای منفی به جمله شرطی می‌دهند. انتخاب بین "mese" و "masa" بر اساس قانون هماهنگی واکه‌ها در زبان ترکی تعیین می‌شود. در جدول زیر ساختار منفی کردن جملات شرطی در ترکی استانبولی برای شما ارائه شده است.

حالت	ساختار مثبت	ساختار منفی
مفرد	فعل + se/sa	فعل + mese/masa
جمع	فعل + seler/salar	فعل + meseler/masalar

مثال‌ها:

مثبت: Gelirse (اگر بیاید)
منفی: Gelmezse (اگر نیاید)
مثبت: Yapsam (اگر انجام دهم)
منفی: Yapmasam (اگر انجام ندهم)
مثبت: Çalışsalar (اگر کار کنند)
منفی: Çalışmasalar (اگر کار نکنند)

ترکیب جملات شرطی با زمان‌های مختلف در ترکی

ترکیب جملات شرطی با زمان‌های مختلف در زبان ترکی استانبولی یکی از مهارت‌های کلیدی برای بیان دقیق شرایط و نتایج در موقعیت‌های مختلف است. این ترکیب‌ها به گوینده امکان می‌دهد تا نوانس‌های ظریف زمانی را در بیان شرط‌ها و نتایج آنها لحاظ کند، که برای ارتباط مؤثر در زبان ترکی ضروری است.

برای نمایش بهتر این ترکیب‌ها، یک جدول ارائه می‌کنیم که نشان می‌دهد چگونه جملات شرطی با زمان‌های مختلف در ترکی استانبولی ترکیب می‌شوند:

مثال	بخش نتیجه	بخش شرط (اگر)	زمان جمله
Yağmur yağarsa, evde kalırım. (اگر باران ببارد، در خانه می‌مانم.)	زمان حال یا آینده	-sa/-se	حال ساده
Geldiyse, bana haber ver. (اگر آمده است، به من خبر بده.)	زمان گذشته یا حال	-dıysa/-diyse	گذشته ساده
Gelecekse, hazırlık yapalım. (اگر خواهد آمد، آماده شویم.)	زمان آینده یا حال	-ecekse/-acaksa	آینده
Uyuyorsa, rahatsız etmeyelim. (اگر خوابیده است، مزاحمش نشویم.)	زمان حال یا آینده	-yorsa	حال استمراری
Yemek yemişse, kahve içelim. (اگر غذا خورده است، قهوه بنوشیم.)	زمان گذشته یا حال	-mışsa/-mişse	گذشته نقلی
Erken kalksaydım, treni kaçırmazdım. (اگر زود بیدار شده بودم، قطار را از دست نمی‌دادم.)	زمان گذشته	-saydı/-seydi	گذشته بعید

این جدول نشان می‌دهد که چگونه پسوندهای شرطی مختلف با زمان‌های گوناگون ترکیب می‌شوند تا معانی متفاوتی را بیان کنند. درک و استفاده صحیح از این ترکیب‌ها به زبان‌آموزان کمک می‌کند تا بتوانند افکار و مفاهیم پیچیده‌تری را در زبان ترکی بیان کنند.